اشک و نیایش

 تانستن: توانستن.

به کعبه لطف پریدن: یعنی پناه بردن به لطف پروردگار، که بیچارگی را چاره می‌کند.

رحمت کلی: لطف و توجه حق است که همه کائنات را شامل است.

دایه و مادر:

          طفل یک روزه همى‏داند طریق             که بگریم تا رسد دایه شفیق‏

          تو نمى‏دانى که دایه دایگان             کم دهد بى‏گریه شیر او رایگان‏

          گفت فلیبکوا کثیراً گوش دار             تا بریزد شیر فضل کردگار

137- 135 / د /5

بهانه جو: که در پى بهانه‏اى است تا بر کودک لطف کند و او را شیر دهد.

طفلِ حاجات: اضافه مشبه به به مشبه.

شیر: استعاره از رحمت خدا.

ادعوا اللَّه: برگرفته است از آیه «قُلِ اُدْعُوا اَللَّهَ أَوِ اُدْعُوا اَلرَّحْمنَ.»[1] ولى مناسب‏تر با مضمون بیت، این آیه است. «وَ قالَ رَبُّکُمُ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ» ویا «اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً.» [2]

هوى هوى: (اسم صوت) بانگ.

شیر افشان ابر: شیر استعاره از باران است.

 ( 1954) و اگر باین کارها قادرنیستى بطرف آن کعبه لطف پرواز کرده بى‏چارگى خود را به آن چاره ساز عرضه کن‏ . ( 1955) گریه و زارى سرمایه بزرگى و رحمت کلى خداوندى دایه بزرگترى است‏ . ( 1956) دایه و مادر مترصدند که کى طفل مى‏گرید تا گریه را بهانه شیر دادن قرار دهند . ( 1957) او طفل حاجت‏هاى شما را بوجود آورده تا بنالید و شیر رحمت بجوش آید . ( 1958) فرمود که خدا را بخوانید ، پس زارى کن و بى‏زارى مباش تا شیر مهرش بجوش آید .

حقیقت این است که برای ادراک اسرار حق، باید زندگی جسمی و ارزش‌های این جهانی را رها کنیم‌، اما اگر نتوانیم‌، باید به پروردگار پناه بریم. مولانا در مثنوی بارها «زاری و نالیدن» به درگاه حق را، مقدمه آگاهی و عامل بیداری باطن شمرده است‌. حضرت حق‌تعالی‌، طفل نیازهای شما را خلق کرد تا شما به ناله درآیید و آن‌گاه شیر رحمت الهی پدیدار شود. خلاصه پروردگار می‌خواهد که بنده را به لطف بنوازد. از‌این‌رو‌است که فرمود‌: خدا را بخوانید. مولانا می‌گوید: خواندن خدا، زاری کردن و دست نیاز به درگاه او بردن است.هم چنین مولانا به این دستور العمل عرفانی اشاره می کند که: اگر سالک توانایى انجام مراتب مجاهدت وریاضت را ندارد، باید رو به خدا آرد و با زارى از او بخواهد تا او را از این سختیها برهاند. در حدیث است که چون دو پاس از شب رود بارى تعالى فرماید آیا خواهنده‏اى هست تا داده شود؟ دعا کننده‏اى هست تا پذیرفته شود؟ آمرزش خواهى هست تا آمرزیده شود؟ و چنین باشد تا سپیده بدمد.[3]